bayram namazı evde kılınır mı sorusu özellikle ömrümüzün şimdilik 2 senesini çalan pandemi süreci ile birlikte merak ettiğimiz sorulardan biri haline geldi. hocalar bu konu hakkında ne diyor buyurun birlikte bakalım.
cübbeli ahmet: bayram namazı evde kılınır mı sorusu, mezheplere göre farklı cevaplar almaktadır. biz hanefi mezhebine göre ele alacağız. imam-ı muhammed, kitab-ul asıl isimli eserinde bayram namazı kılamayan ne yapmalı sorusuna, “nafile namaz kılsın.” şeklinde cevap verildiğini yazmıştır. peki bu nafile namaz kaç rekat kılınmalıdır? sorusuna verilen cevap ise “isteyen iki isteyen dört rekat olarak kalabilir” şeklinde yer alıyor.
bayram namazının vakti geldiğinde işrak namazı olarak kılabilir miyiz?
şöyle örnek vermek gerekirse saat 5.30 gibi güneş doğuyorsa saat 6’da bayram namazı niyetine işrak namazı kılabiliriz. isterseniz kuşluk namazına da niyet edebilirsiniz ama kuşluk vakti namazının biraz daha geç vakitte olması iyidir.
evde kendi başınıza kalacağınız bayram namazını 4 rekat olarak kalsanız iyi olur. ”gündüzün başında benim için 4 rekat namaz kıl, ben de gündüzün sonunda senin bütün isteklerine kafi geleceğim ey ademoğlu” diye de hadis-i kutsi mevcuttur.
yani imamı muhammed’in de açık beyanı olduğu gibi, hanefi mezhebi bayram sabahı 4 rekat kılar ancak şafi mezhebi, hanbeli mezhebi, maliki mezhebi de bayram namazı kılabilir ama camideki hutbe gibi hutbe okuma şartı yoktur. camilerdeki gibi 9 tekbirle bayram namazı kılabilir. tek başına da kalabilir, evdekilerle de, karısıyla çocuğu ile beraber de kalabilir.
peki önce bayram namazı kılsak, ondan sonra iştirak ve kuşluk vakti namazını da kılsak olmaz mı? diye soranlar oluyor; kılabilirsiniz tabii ki neden olmasın, namazdan zarar gelmez.
hanefi mezhebinde, iştirak ve kuşluk gibi bayram namazı olarak 2 rekat ya da 4 rekat olarak kılınsın deniyor ama üç mezhepte de bu şekilde kılmak var. hanefi mezhebindeki birisi, ben şafi gibi kalacağım derse o da caiz.
ismail yaşar: camiye gidip bayram namazı kılmıyorsak aklımıza iki tane soru geliyor; birincisi bayram namazı bize vacip mi? ikincisi bayram namazını evde kılabilir miyiz?
hanefi mezhebinde bayram namazı cuma namazı vücup şartlarını taşıyan kişilere vaciptir. pandemi gibi sebeplerden dolayı nasıl ki cuma namazı farz değilse aynı şekilde bayram namazı da vacip olmaz.
evlerimizde bayram namazı kılabilir miyiz?
hanefilere göre bayram namazı sıhhat şartları yani gerçekleştirilebilen şartları hutbe hariç cuma namazı ile aynıdır. cuma namazının geçerli olabilmesi için umumi izin olması, devlet otoritesinin izninin olması ve cemaat halinde kılınması şart olduğu gibi bayram namazında da aynı şartları geçerlidir. dolayısıyla pandemi gibi durumlarda bizler bayram namazı kılmak zorunda değiliz.
münferiden ya da çoluk çocukla beraber bayram namazı kılmak hanefi mezhebine göre geçerli değildir. şafi mezhebine göre bayram namazı münferiden yani tek başına kılınabilir. bazı kardeşlerimiz biz de şafi mezhebini taklit ederek evde bayram namazı kılalım diyorlar. bayram namazı eğer ki Hanefi mezhebine vacip olsaydı o zaman taklit meselesi gündeme gelebilirdi ama bayram namazı vacip bir durumda değilken diğer mezhepleri taklit etmenin doğru olmadığını düşünüyorum.
bayram sabah erkenden kalkıp farz olan namazı kılıp, bayram namazına gidiyormuş gibi hazırlığımızı yapalım; yarabbi imkan verseydin ben şu anda camide olacak, insanlarla buluşacaktım ama gidemiyorum” diye boynumuzu bükersek inşallah bayram namazı kılmış kadar sevap alırız.
abdullah ahmet gürbüz: bayram namazı ile alakalı mesele şöyledir; cuma namazının sıhhat şartları neyse bayram namazının ki de odur. cuma namazı için sultan gerekir, devletin izni gerekir, öğle namazı kılmamız lazımdır. peki cuma namazı ile bayram namazının arasındaki fark nedir?
cuma namazında hutbe şarttır ama bayram namazında hutbe şart mıdır? hutbe okumadan bayram namazı olur mu? diye bakarsak; bayram namazı için hutbe şart değildir ama hutbe, bayram namazında sünnettir. yani o günü insanlara anlatmak adına hutbe gerekir. bayram sabahında sabah namazını kıldıktan sonra, yarım saat ya da 45 dakika kadar evimizde bilgili birisi ya da bir talebe varsa hutbe niyeti ile anlatsın. hadis okuyabilir, ayet okuyabilir, tefsir okuyabilir… bunlar güzel şeylerdir, bayramın önemini bize hatırlatmak için.
pandemi sürecinde devlet otoritesi bir karar aldığı için bayram namazının zorunluluğu üzerimizden kalkmıştır. çünkü şu anda biz pandemi varken sokağa çıkamıyoruz. Hz. muhammed bayram sabahı musallaya gider, bayram namazı kıldırırdı. dolayısı ile sokağa çıkamadığımız şartlarda bayram namazı vacip değildir. hanefi mezhebine göre bayram namazı vaciptir, sabah namazı farzdır. maalesef farz olanı dert etmeyip vacip olanı merak ediyoruz. öncelikle farz olan sabah namazının peşine düşmeliyiz. bu yüzden sabah kalktığımızda ailemizle birlikte sabah namazını kılmaya gayret edelim. daha sonra hanefi mezhebi cumhur imamı muhammed’in belirttiği gibi, eğer bayram namazı yok ise onun yerine işrak namazı kılınır. iki rekat da kılınabilir dört rekat da kılınabilir. dolayısıyla sabah kalktığımızda şunu sormalıyız kendimize: ben şimdi bayram namazını kılamıyorum. eğer kılsam şundan daha fazla sevap alabilir miyim? hayır. öyle bir şey yok çünkü bayram namazının kılınabilmesi için gereken şartlar yerinde değil. peki işrak namazının sevabı var mı? evet var. işrak namazının ne sevabı var? hac ve umre kadar sevabı. hadiste geçtiğine göre, sabah namazını kılmış, duasını zikrini yapmış ve güneşin doğuşundan 45 dakika geçtikten sonra iki rekat ya da 4 rekat işrak namazı kılınmışsa bir hac ve bir umre kadar sevabı var. peygamber efendimiz noksansız olarak vurgulamıştı, o yüzden bunları yapmaya gayret edelim.
şafiiler bayram namazını tek başına kılabilir mi? evet, kalabilir. normal şartlarda hanefi mezhebine göre bayram namazından önce nafile namaz yoktur. bayram namazı kılınır, ondan sonra musallada nafile namaz kılınır. hatta isteyen ailesinin içinde 10 kişi, 20 kişi, 30 kişi, 8 kişi… kaç kişi varsa balkonlarında teraslarında bahçelerinde cemaat halinde de kalabilirler. namazdan zarar gelir mi? gelmez, aliyyülâlâ ala ya olur. hem bayram namazı, hem kuşluk namazı, hem işrak namazı kılın. hepsinin ayrı ayrı sevabı var.
halil ibrahim aydın: pandemi sürecinde çok sorulan sorulardan biri de bayram namazını evde kılsak olur mu? cuma namazı kime farz kılındı ise bayram namazı da o kişiye vaciptir. bu kişilerin bayram namazını camiye gidip cemaat ile birlikte kılması gerekir. pandemi sürecinde camiye gitmeye izin verilmiyor. bu yüzden nasıl ki cuma namazı için camiye gitmiyorsak bayram namazı için de camiye gitmiyoruz.
cuma namazı ile bayram namazı arasındaki tek fark hutbede değişikliktir. cuma namazının hutbesi farz, bayram namazı hutbesi sünnettir. iki namaz arasındaki tek fark budur.
peki bunlara göre evde tek başımıza bayram namazı kılabilir miyiz bakacak olursak cuma namazının şartları caminin herkese açık olması lazım namaz kılmaya izin olması lazım devlet liderinin ya da izin verdiği kişilerin kıldırması lazım. bu şartlar geçerli olmadığı takdirde bayram namazı vacip değildir. evde ailemizle, çocuklarımızla bayram namazı kılmak hanefi mezhebine göre caiz değildir; çünkü vacip değildir. ancak şafii mezhebine caiz olduğu için şafiiler evde tek başına bayram namazı kılabilir. peki hanefiler, şafiileri taklit ederek evde tek başına bayram namazı kılabilir mi diye soracak olursanız da bayram namazı hanefilere, şartlar oluşmadığı için vacip olmadığından başka bir mezhebi taklit edip kılması caiz değildir herkesin mezhebine göre hareket etmesi güzel ama yine de kalmak istiyorsa, hanefi mezhebindeki birisi diğer 3 mezhebi taklit ederek evde bayram namazı kalacak olursa 1 sakınca yoktur.
burak kızıldaş:
pandemi sürecinde bayram namazı evlerde kılınabilir mi gibi bir sual ortaya çıktı hanefi mezhebinde bayram namazı cuma namazında olduğu gibi bir cemaatle ve devlet yetkilisinin tayin ettiği imam ile kılınması caiz olan bir namazdır. pandemi sürecinde cuma namazı farz olmadığı gibi bayram namazı da vacip değildir. fıkıh kitaplarına da bakacak olursak bayram namazının vacip olması için gereken şartların, sadece hutbe hariç, cuma namazındaki şartların geçerli olduğunu görüyoruz. Hutbe, cuma namazının sıhhat şartlarındandır ancak bayram namazının sıhhati şartlarında hutbe yok. bayram namazı için sünnet. bu doğrultuda bayram namazı farz olmadığı için kılınmayacak.
hanefi fıkhına göre bayram namazı evde kılınmaz kazası da yoktur. ancak maliki mezhebinde bayram namazının kazası vardır. hanbeli mezhebinde de kılınamazsa kazası mümkündür, şafilerde sünnettir; kılınamazsa kazası mümkündür. enes bin malik bir defasında hz muhammed’in vefatından sonra aşırı yağan bir yağmurdan ötürü medine mescidine gelemediğinden evinde ailesini toplayıp hutbe okuyarak bayram namazı kıldığını okuyoruz. ancak şafi ve diğer mezheplerde olduğu gibi bayram namazını kaza etmek için hutbe gerekmez.
hanefi biri diğer mezhepleri taklit ederek bayram namazı kılabilir mi?
zaruri bir durum olmadığı için taklit caiz değildir. fakat burada bir amelden kaçmak değil de bir ameli yerine getirmek için yapmak istenildiği durumda ulemanın güzel gördüğü taktiklerden biridir. ancak kalifiye olan birisi diğer mezhepleri taklit ederek bayram namazı kıldığında allah bunu nafile namaz olarak mı sayar yoksa bayram namazı sevabı mı verecektir bunu biz bilemeyiz ancak allah bilir.
sonuç olarak Hanefiler de eğer isterse iki rekat namaz kılabilirler. hutbe gibi bir terennüme gerek yoktur. isterse tek başına, isterse ailesi ile birlikte cemaat yaparak kılabilir.
abdulğani el-arinci: camiler kapalı olduğunda bayram namazı nasıl olacak, hanefi mezhebine göre bayram namazı kılınması için cuma namazı şartlarının yerinde olması gerek ama hutbe hariçtir. hutbe bayram namazında hanefi mezhebine göre sünnet ama cemaatle kılınması şarttır. bu sebeple hanefi mezhebindeki kardeşlerimiz boş kalmamak için ya da ibadette bulunmak için şafi mezhebini taklit edebilirler. şafi mezhebini taklit ettikleri takdirde şafi mezhebine göre bayram namazı kılmaları gerekir
şafi mezhebine göre bayram namazı nasıl kılınır?
- öncelikle niyet edilir; niyet ettim allah rızası için 2 rekat ramazan bayramı namazı kılmaya allahu ekber denir.
- rekatta vecetü okuduktan sonra 7 sefer tekbir getirilir. her tekbir arasında sübhanallahi velhamdülillahi vela ilahe illallah vallahu ekber söylenir, bunu söylemek sünnettir.
- sonra tekrar allahu ekber denir 7 tekbir getirdikten sonra fatiha ve zammı sure okunur.
- ondan sonra rüku, sucut ve ikinci rekat için kalkılır. ikinci rekatta 5 tekbir vardır. subhanallahi velhamdülillahi vela ilahe illallah vallahu ekber söylenir ve allahu ekber denir.
- 5 tekbirden sonra fatiha, zammı sure sonra tekrar rüku, teşehhüt ve selam verilir.
şafi mezhebinde arefe gününden bayram namazına kadar, ister namazlardan sonra ister gün içerisinde yürürken, dolaşırken, otururken bayram namazı kılıncaya kadar tekbir getirmek sünnettir. büyük sevabı vardır.
ergün çapan: salgın hastalıklardan dolayı insan hayatının korunması zaruriyetinden ötürü camilerde mescitlerde ibadet yapılamamaktadır. böyle dönemlerde bayram namazı evde kılınabilir. enes bin malik bayram namazını mescitte kılamadığında evde aile fertleri ile kılmış. nitekim şafi mezhebinde de cemaat ile camide ve mescitte kılınamadığı zaman evde kılınabilir. evde bayram namazı kıldıktan sonra cenabı allah’a eksiği ile gediği ile ibadetlerimizi kabul buyur diye niyazda bulunmak güzel bir davranıştır.
ömer faruk gölbaşı: malumunuz virüs sebebiyle namazlarımızı camilerde kılamıyoruz. bu durumda bayram namazı da camide kılınamayacak. bu nedenle iki mesele ortaya çıkıyor; birincisi bayram namazı üzerimize vacip olur mu? ikincisi bayram namazını evde kılabilir miyiz? hanefi mezhebine göre bayram namazı cuma namazının vücup şartlarını taşıyan kişilere vacip olur. camilerde namaz kılmak yasak olduğunda nasıl ki cuma namazı farz değilse bayram namazı da vacip olmaz. hanefi mezhebinde, bayram namazının şartları hutbe hariç cuma namazı ile aynıdır. cuma namazının geçerli olabilmesi için umumi izin olması, yani devletin müsaade etmesi nasıl ki şart ise bayram namazında da bu şart geçerlidir. bayram namazını kılmak ile mükellef olmadığımız durumlarda evde ailemizle cemaat yapıp kalmamız da geçerli olmayacaktır.
şafi mezhebine göre ise bayram namazı evde tek başına kılınabilir. hanefiler, şafileri taklit ederek bayram namazı kılmak isterlerse şöyle diyebiliriz, eğer ki bayram namazı vacip olsaydı taklit ederek kılabilirsiniz ama ortada bir gereklilik olmadığı için taklide yeltenmek doğru olmaz.
ismail hünerlice: bayram namazı meselesi ile ilgili kitaplarda bayram namazının kılınamaması durumunda imamı azam efendimizin, bayram namazının evde kılınmasına yönelik bir vaazı yoktur. imamı şafii ve ahmed bin hanbel ne demiş diye bakarsak, bayram namazı kılınamıyorsa sabah namazı kıldıktan sonra bayram namazını kılacakmışız gibi zikir ile tesbih ile kur’an okuyarak meşgul olun veya evde ilim ehli birisi varsa onların vaazlarını dinleyin. bu şekilde kendi aralarında iki rekat ya da 4 rekat namaz kılabilirler. işrak ya da kuşluk namazı olarak kılınabilir ama bunlar bayram namazı yerine kılınmaz. çünkü bayram namazı kılınması için bayram namazının şartlarının olması gerekir. bayram namazı kılamadığımız için kuşluk veya da işrak namazı olarak 2 ya da 4 rekat namaz kılmak güzel olacaktır.
ali erbaş: elbette bayram müminler için sevincin, coşkunun, muhabbetin en yoğun yaşandığı zamanlarda şüphesiz bu heyecanın başlangıç vakti de bayram namazıdır. ancak salgın gibi sebeplerden ötürü zor zamanlar geçirirken camilerde bayram namazı kılınamayabilir. yüce islam’a göre insan sağlığı her şeyden daha önemlidir ancak camilerden uzak kalmanın üzüntüsünü bir nebze azaltmak maksadıyla, aile fertleri ile özellikle çocuklar ile beraber tüm hazırlıklarımızı yapalım. sabah namazından sonra güneşin yükseldiği vakte kadar heyecan ile dualar ile zikirlerle bekleyelim. sonrasında isteyen evinde bayram namazını, isteyen ise nafile namaz olarak kuşluk namazı kılabilir. böylece namazın bereketinden ve bayramın güzelliğinden ailemiz ile beraber en iyi şekilde istifade edelim.
ahmet sarı: bayram namazı evde kılınmaz. bayram namazı üç beş kişi toplanıp kendi arasında kılınmaz. neden? çünkü şöyle ki cuma kime farz ise bayram namazı ona vaciptir. hutbesi ise sünnettir. peki bayram namazı kime vaciptir? cuma kılabilen insanlara bayram namazı vaciptir. cuma kılamadığımız durumlarda bayram namazı da kılınmaz. şafi mezhebini taklit ederek bayram namazını kılabilir miyiz gibi sorular ortalıkta dolaşıyor. hanefi olan kişi ortalıkta bir zaruret yok ıse neden şafiyi taklit eder? ama gene de içinize sinmiyor, bir şeyler yapmak istiyorsanız şöyle bir fetva verebiliriz ki bayram namazını kaçıran insanlar evlerinde nafile namazı kılabilir. kuşluk namazı, işrak namazı olarak.
idris bozkurt: bayram namazı, cuma namazı gibi namazlar merasim namazlarıdır. resmi otoritenin izninde olan namazlardır. salgın hastalık ile mücadele dönemlerinde camiler kapatılabilmektedir. bu gibi dönemlerde insanların bir araya gelmesi büyük bir risk taşır. haliyle otoriteler cemaat oluşturmaya izin vermeyebilir.
bildiğiniz gibi cuma namazındaki ve bayram namazındaki şartlar aşağı yukarı aynıdır. bu namazların geçerli olması için
- cemaat olacak
- izin olacak
- herkese müsaade edilmiş olacak
bu 3 şart oluşmadığı takdirde bayram namazı kılamayan, bayram namazı kılamadığımıza göre kerahat vakti çıktıktan sonra bayram namazı yerine kuşluk ya da işrak namazı kılabilir. 4 + 4 duha namazı kılmasını tavsiye ediyorum.
evde kılınır kılınmaz tartışmasını çok açmak istemiyorum ama bildiğiniz gibi islamiyet’te farklı mezhep uygulamaları mevcut ve bu mezheplere göre evde tek ya da aile ile bayram namazı kılınabilir diye söyleyen bazı müçtehitler mevcut.
mehmet görmez: kıymetli kardeşlerim, hazreti peygamberin uygulaması ile birlikte bayram namazları daima cemaatle kılınmıştır. ardından hutbe okunmuş ve bu hususta icma oluşmuştur. bütün mezheplerin ittifak ettiği bir konudur ancak camiye gidilmediği takdirde ne yapılması gerekiyor, sorumuz bu.
cemaat oluşmaz ise münferiden bayram namazı kılmak mümkün müdür?
öncelikle bir hususu ifade etmek ısterim. corona sebebiyle oluşan pandemi süreci islam fıkhında mevcut değildir. böyle durumlarda fıkıh kitaplarının zenginliğinden istifade edip bir sonuca varmak hem fıkıhın hem hikmetin hem de üslubun gereğidir. bu doğrultuda biz bayram namazını zaruret gereği her evde, her ailede kılınabileceğini görüyoruz. insanlığın yaşamış olduğu pandemi gibi süreçlerde bayram namazını ve bu ibadeti evlere taşımak mümkündür. bunun örneğini biz hazreti peygamberin ashabında da görüyoruz. hayatının 10 senesini hz peygamber ile geçiren enes bin malik, ev halkı ve çocukları ile beraber bayram namazı kılmaktadır.
pek çok fıkıh kitabına göre, eğer bir insan bayram namazını kaçırdıysa münferiden kazasını yapabiliyor. sahabe’den günümüze islam alimlerinin çoğunluğunun görüşü de bu şekildedir. bayram namazı, cuma namazı gibi alternatifi olan bir namaz değildir. cuma namazı kılınamadığı takdirde öğlen namazı kılınır ama bayram namazı kılınmadığı zaman bir alternatifi yoktur.
cevat akşit: cuma namazı ve bayram namazı müslüman memleketi olduğumuzun alametidir. müslüman aleminin birleşerek tek cemaat halinde kılınması gereken namazlardır ama büyük şehirleri bir araya getirip cemaat etmek imkansız. sonradan imamı azam fetva vermiş, devletin izin verdiği, güvenliğini sağladığı, herkesin erişebildiği açık olan yerlerde cuma namazı kılınabilir. buna göre birçok camide kalabiliyoruz ama camiler kapalı olduğu zaman evde cuma namazı kılınmaz. bayram namazı da kılınmaz. cuma namazı yerine öğlen namazı kılıyoruz. kılamıyoruz diye korkulacak bir şey yok, çünkü evde bayram namazı kılınmaz.
