kıdem tazminatı işçilerin en çok hakkı yenen ve en çok merak edilen konuların başında gelen meselelerden biri. kıdem tazminatı, işçi eğer bir iş yerinde en az 1 yıl çalıştıysa ve de şartları sağlıyorsa, bu kişiye işten çıktığında yapılan ödemeye denir. kıdem tazminatı almak için 2 şartın yerine getirilmiş olması gerekmektedir. bunların birincisi işçinin o iş yerinde ya da işverenin sahibi olduğu iş yerlerinde, en az 1 yıl süreyle hizmet vermiş olması gerekmektedir. şartlar ne olursa olsun, kıdem tazminatı hakkına sahip olmak için, bir işçi bir işverene en az 1 yıl çalışmış olmalıdır. bu şart yerine getirilmediği takdirde, kıdem tazminatı için geriye kalan şartların hiçbirisine bakılmaz.

2. şart ise, işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için, iş akdinin kıdem tazminatı alabilecek şekilde sonlanması gerekmesidir. bu ikinci şart aslında kendi altında birçok alt başlığa sahiptir ama en temel 3 ana başlığa ayırmak gerekirse;

  • işçinin kendi isteği ile işi bırakması
  • işverenin işçiyi çıkartması
  • ölüm ya da emeklilik sebebiyle iş akdinin sona ermesi

şeklinde sıralayabiliriz. işçi işten çıkarsa kıdem tazminatı alabilir mi, işveren işçiyi çıkarırsa kıdem tazminatı ödemesi gerekir mi, emekli olan kişi kıdem tazminatı alabilir mi, ölen kişinin yakınları kıdem tazminatı alabilir mi gibi soruların devamını yazının ilerleyen kısımlarında bulabilirsiniz.

kıdem tazminatı nedir?

bir iş yerinde uzun yıllar emek veren bir işçi maalesef iş suresi zarfında kıdem tazminatı alma hakkını kaybedebilmektedir. bu durum bazen işin sürmesinden kaynaklı, bazen de işçilerin hatasından dolayı oluşabilmektedir.

istifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir mi?

işten kendi rızasıyla ayrılan bir işçi hangi şartlarda kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir? işçi işten çıktığında kıdem tazminatı hakkı yanar mı? işçinin işten istifa etmesi ile kıdem tazminatı, işverenin işçiyi çıkartması ile kıdem tazminatı, emekli olunca kıdem tazminatı ya da işçinin ölmesi ile kıdem tazminatı gibi başlıklar altında inceleyeceğimi belirtmiştim. istifa eden işçinin kıdem tazminatı olur mu sorusunu yanıtlamaya çalışacağım.

istifa eden nasıl kıdem tazminatı alır?

çalıştığınız işyerinden kendiniz ayrıldıysanız kıdem tazminatı hakkınız olup olmadığını belirleyecek ilk soru; işi neden bıraktığınız olacaktır. istifa mı ettiniz yoksa bir sebep yüzünden mi işten ayrıldınız?

eğer ki herhangi bir sebep yokken siz işten çıktıysanız, kıdem tazminatı hakkınızı yaktınız; geçmiş olsun. fakat kendi isteğiniz ile işten ayrıldığınızda da kıdem tazminatı alabileceğiniz 3 tane husus vardır.

bunlardan birincisi askerlik. eğer ki askere gideceğiniz için istifa ediyorsanız, kıdem tazminatı alma hakkınız var.

ikinci olarak ise kadınlar için bir husustur ve eğer ki bir kadın evlilik sebebi ile evliliğinden itibaren ilk bir yıl içerisinde istifa ederse, yine evlilik sebebiyle kıdem tazminatı alma hakkı vardır.

üçüncü husus ise 8 eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayan ve 3600 prim günü olan kişiler istifa ettikleri takdirde kıdem tazminatı alabilirler.

yani normal şartlarda, keyfiyen işi bırakan bir işçi kıdem tazminatı alamıyorken yukarıdaki 3 durum olduğu takdirde kıdem tazminatı alabilir.

haklı bir sebepten istifa eden kişinin kıdem tazminatı

işi bırakmanın bir sebebi varsa, keyfiyen istifa etmiyorsanız kıdem tazminatı alabilirsiniz. bu durum iş kanunu’nun 24. maddesine göre güvence altına alınmıştır. eğer ki işi bırakma sebebiniz 24. maddede yer alıyorsa kıdem tazminatı alabilirsiniz.

24. maddeye göre kıdem tazminatı hakkı yaratan istifa sebepleri

işçi işin niteliğinden kaynaklanan bir sebep yüzünden hastalanırsa,

işveren yasalardaki ve iş sözleşmesindeki yükümlülükleri yerine getirmezse (maaşını zamanında yatırmıyorsa, primlerini ödenmiyorsa, hakkınız olan tatil süresinde izin alamıyorsanız vb),

işveren işçiye hakaret eder ve benzeri kötü davranışlarda bulunursa,

iş yerinde iş bir haftadan uzun süre durursa ve bu durumda iş sözleşmesi işçi tarafından bildirim süresi verilmeksizin ve kıdem tazminatı hakkı talep edilerek fesih edilebilir.

yazımızın başından da belirttiğim gibi, işten çıkınca kıdem tazminatı almak istiyorsanız bu başvuruda bulunmadan önce kendinize sormanız gereken tek soru, “işten çıkmak için geçerli bir sebebim var mıydı?” olmalıdır. yoksa kıdem tazminatı alamazsınız. yukarıdaki maddelere göre mevcutsa kıdem tazminatı hakkınız vardır.

yukarıdaki şartlara uyduğunuz takdirde, kıdem tazminatı almaya hakkınız varsa ama işvereniniz bunu kabul etmiyorsa, mahkeme sürecinde yukarıdaki şartları belgelediğiniz takdirde kıdem tazminatı ödemeye mecbur kılınacaktır.

işten çıkartılan kişinin kıdem tazminatı hakkı

işveren tarafından işinize son verildiyse ve kıdem tazminatı almak istiyorsanız aşağıda belirteceğim maddeleri uygun mu diye kontrol etmelisiniz. iş kanunu’nun 25. maddesi işveren, işçiyi çıkarttığında haklı olacağı durumları yazmaktadır.

işçi sağlıksız yaşamayı tercih eden biri ise, alkol problemi varsa, bu sebepten hasta oluyorsa ya da sakatlanırsa, bunların sonucunda devamsızlık yapar ve ardı ardına 3 iş günü işe gelmezse ya da bir ayda 5 günden fazla işe gelmeme yapması,

işçi tedavi edilemeyecek bir hastalığa tutulduysa, iş yerinde çalışmasına engelse ve bu sağlık kurulunca raporlanması,

işçi işe girerken kendisinde olmayan bir vasfı var gibi gösterdi ise, gerçek olmayan bilgiler ve sözler söyleyerek işvereni kandırması,

işçinin patronu hakkında ya da patronun yakınları hakkında – şerefine namusuna halel getirecek sözler söylemesi, davranışlarda bulunması,

işçinin birlikte çalıştığı başka bir işçiye tacizde bulunması,

işçinin işverene ya da işverenin ailesinden bir kişiye sataşması,

işçinin 7 günden fazla hapis cezası alması ya da cezası ertelenmeyecek bir suç işlemesi,

işçinin patronundan izin almadan ve haklı bir sebebi olmadan üst üste iki gün ya da bir ay içinde iki defadan fazla tatil gününden sonraki iş günü ya da bir ayda 3 iş günü işe devam etmemesi,

işçinin yapmakla yükümlü olduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmaması,

işçiyi iş yerinde bir haftadan fazla süreyle çalışmayacak durumda bırakan bir sebebin ortaya çıkması,

işçinin gözaltına alınması ya da tutuklu olması halinde devamsızlığın 17. maddedeki bildirim süresini aşması,

bu maddelerden biri sebebiyle işveren işçiyi işten çıkarttı ise kıdem tazminatı ödemek zorunda değildir.

bir işçi her hal ve şartta kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir diye bir kural yok. işçi yukarıdaki durumlardan birine sebep olduysa kıdem tazminatı hakkı yoktur.

işveren, işçisine iş kanunu’nun 25. maddesi 3. fıkrasına göre bulunan sebeplerden biri gerçekleştiği için işten çıkartıyorsa işçinin kıdem tazminatı alma hakkı yoktur.

yukarıdaki maddelerin hiçbiri gerçekleşmediği halde, işveren sizi sebepsiz bir şekilde işten çıkarırsa, iş mahkemesine başvurarak, sunmuş olduğu sebebin aksini ispat ettiğiniz takdirde kıdem tazminatı alabilirsiniz.

iş kanunu işçilere belirli yükümlülükler getirmiştir. siz bu yükümlülüklere uyduğunuz takdirde işveren size sebepsiz bir şekilde işten çıkartıp kıdem tazminatı vermeme yoluna gidemez; siz bunu her halükarda alma hakkına sahipsiniz.

işçinin ölmesi ya da emekli olması halinde kıdem tazminatı

bir işçinin ölüm ya da emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. böyle bir durumda eğer ki işçi vefat ettiyse, kıdem tazminatı bu kişinin yakınlarına ödenir. ayrıca işçi kanununda yazdığı gibi emekli olma hakkına erişti ise ve emekli aylığı ona bağlanacaksa işveren işçiye kıdem tazminatı ödemek zorundadır. eğer ki emekli olmaya hak kazandıysanız ve emekli maaşınız bağlanacaksa işverene bunu bir dilekçe ile bildirdiğiniz takdirde, kıdem tazminatı almaya hak kazanmış olursunuz.

yazımın başında belirttiğim işçinin işten kendi isteği ile ayrıldığında kıdem tazminatı alması hakkı doğuran sebeplerden ikisi de ölüm ve emekliliktir. bu iki durumda işçi kendisi işi bıraksa bile kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir.